Komunikacja lekarz - diagnosta laboratoryjny stanowi istotny element diagnozy i leczenia | Ogólnopolski Dzień Diagnosty Laboratoryjnego

W związku z tym postanowiliśmy zapytać lekarzy, którzy podejmują współpracę z diagnostami laboratoryjnymi o to, jak na co dzień wygląda ich współpraca, czy zdarzają się sytuacje, w których badania wykonywane przez diagnostę mogą wpłynąć na wybór opcji leczenia oraz czy w ramach stałej współpracy wydarzyła się jakaś sytuacja, która szczególnie zapadła w pamięci.

W odpowiedzi na te pytania dr n. med. Agnieszka Wziątek z Kliniki Onkologii, Hematologii i Transplantacji Pediatrycznej w Szpitalu Klinicznym im. Karola Jonschera Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, cytując słowa Marshalla B. Rosenberga: „Komunikacja pracuje dla tych, którzy nad nią pracują...”, stwierdziła:

Podczas pracy w oddziale onkologii i hematologii dziecięcej współpraca z diagnostą laboratoryjnym jest niezmiernie cennym elementem w codziennej praktyce. Począwszy od diagnozy choroby. Często pacjent z rozpoznaniem białaczki trafia do nas o jeden dzień szybciej właśnie dzięki czujności diagnosty laboratoryjnego. Dziecko przyjmowane jest na oddział, dlatego że diagnosta dopisał na kartce z nieprawidłowymi wynikami, iż konieczna jest natychmiastowa konsultacja z lekarzem lub kontaktuje się z rodzicem dziecka telefonicznie. W ten właśnie sposób pacjent znajduje się na oddziale odpowiednio szybko, a  jeden dzień przy rozpoznaniu i leczeniu białaczki u dzieci ma ogromne znaczenie. W trakcie prowadzenia pacjentów onkologicznych rozmowy z diagnostami laboratoryjnymi czy mikrobiologami wielokrotnie przyczyniły się do postawienia szybszej diagnozy lub opanowania kryzysowej sytuacji u pacjenta. Często w oczekiwaniu na wynik posiewu mikrobiologicznego współpraca z diagnostą pozwala na wprowadzenie odpowiedniej antybiotykoterapii u pacjenta i zapobiega potencjalnie kryzysowej sytuacji. Informacja od diagnosty na temat zbyt niskiego poziomu elektrolitów pozwala w szybki sposób wyrównać ich braki. Przykładów dobrej współpracy jest wiele. Komunikacja lekarz - diagnosta laboratoryjny stanowi istotny element diagnozy i leczenia. Z dużym szacunkiem należy podejść do ich wiedzy i doświadczenia, bo każdemu z nas zależy na zdrowiu pacjenta.

Dr n. med. Agnieszka Wziątek

Konieczność ścisłej współpracy między lekarzami a diagnostami laboratoryjnymi podkreślił również dr n. med. Tomasz Sarosiek, onkolog kliniczny pracujący w Luxmed Onkologia Sp. z o. o., Zastępca Dyrektora Medycznego ds. Nauki i Szkoleń:

W przypadku oddziału onkologii i chemioterapii współpracę pomiędzy Diagnostykami Laboratoryjnymi a lekarzami można określić jako ścisłą – wszyscy jesteśmy członkami jednego zespołu, co oznacza, że wielokrotnie w ciągu dnia się kontaktujemy. Ja, jako lekarz często zlecam pacjentom dodatkowe badania z już pobranej próbki krwi, gdy po przejrzeniu uzyskanych wstępnych wyników widzę, że muszę pogłębić diagnostykę. Diagnosta dzwoni do lekarzy, aby poinformować ich o wykrytych istotnych odchyleniach od normy. Takie powiadomienia o patologicznych wynikach już wielokrotnie pomogły nam wykryć stany zagrożenia życia, takie jak np. bezobjawowa zatorowość płucna czy rozwijająca się infekcja i dzięki temu uniknąć błędów medycznych. A o te ostatnie łatwo, gdyż wszystko się odbywa pod presją czasu: pacjent tego samego dnia jest przyjmowany na oddział, ma pobieraną krew na badania, podane leczenie, np. chemioterapię, a następnie trzeba mu przygotować wypis. Każdy lekarz ma po kilkunastu takich pacjentów dziennie, więc musi się spieszyć, aby wszystkich „obsłużyć” w godzinach pracy oddziału. Feedback ze strony laboratorium jest w takich warunkach bezcenny i wielokrotnie wpłynął na zmianę naszych pierwotnych planów wobec pacjenta, który zamiast chemioterapii w trybie jednodniowym trafiał na oddział stacjonarny celem leczenia chorób towarzyszących i powikłań.

Dr n. med. Tomasz Sarosiek

Podobny punkt widzenia na temat kooperacji lekarzy i diagnostyków zaprezentowała dr hab. n. med. Justyna Rybka z Kliniki Hematologii, Nowotworów Krwi i Transplantacji Szpiku UM we Wrocławiu:

Dzisiejsza hematoonkologia opiera się przede wszystkim na wynikach badań, tych prostych laboratoryjnych, takich jak parametry morfologii i biochemii oraz tych, które wymagają ogromnej wiedzy, zaangażowania i doświadczenia diagnostów laboratoryjnych – badań cytometrycznych, cytogenetycznych i molekularnych. Od szybkiej diagnostyki oraz określenia czynników ryzyka u pacjenta z nowotworem krwi zależy rozpoczęcie skutecznego leczenia chorób, które stanowią bezpośrednie zagrożenie życia. Rozpoznawanie chorób krwi opiera się na nierozłącznej współpracy lekarza z diagnostami laboratoryjnymi.

Ilustrując konieczność tej współpracy, przytoczyła wyjątkową historię:

Szczególnie w pamięć zapadła mi sytuacja, kiedy w pewien czwartek wieczorem do Kliniki została przyjęta młoda kobieta z podejrzeniem ostrej białaczki promielocytowej – choroby, która rozpoczyna się gwałtownie, a przy braku szybkiego rozpoznania i rozpoczęcia leczenia może doprowadzić do śmierci chorego. Pacjentka miała wysoką leukocytozę, niedokrwistość, małopłytkowość, zespół wykrzepiania wewnątrznaczyniowego, skazę krwotoczną na skórze. Wysoko gorączkowała i krwawiła z dróg rodnych. W piątek rano pobrany został od chorej szpik kostny. Konieczne było wykonanie badań cytogenetycznych i molekularnych w celu potwierdzenia obecności genu fuzyjnego PML/RAR-alfa i translokacji chromosomu 15 i 17. Diagności laboratoryjni z Pracowni Cytogenetycznej oraz Badań Molekularnych naszej Kliniki pomimo zbliżającego się weekendu zostali w pracy, poświęcając swój wolny czas również w sobotę, aby można było potwierdzić rozpoznanie ostrej białaczki promielocytowej. W sobotę ok. południa wyniki badań genetycznych były gotowe. U pacjentki została potwierdzona ostra białaczka promielocytowa wysokiego ryzyka. Lekarz dyżurny natychmiast zastosował celowane leczenie kwasem all-transretinowym (ATRA). Stan pacjentki po kilku dniach terapii zaczął się poprawiać i chora mogła kontynuować terapię. Aktualnie pacjentka jest w remisji choroby. Bez poświęcenia, zaangażowania i wiedzy diagnostów laboratoryjnych nie byłoby to możliwe. Ich praca jest niezwykle ważnym aspektem w rozpoznawaniu chorób krwi. – zaznacza dr hab. n. med. Justyna Rybka.

Dr hab. n. med. Justyna Rybka

Istotę rozwoju badań laboratoryjnych podkreślił także w swojej wypowiedzi w odniesieniu do Światowego Dnia Walki z Nowotworami Krwi prof. dr hab. n. med. Sebastian Giebel, kierownik Kliniki Transplantacji Szpiku i Onkohematologii Centrum Onkologii – Instytutu im. Marii Skłodowskiej-Curie w Oddziale w Gliwicach:

Pod samym hasłem „ostra białaczka szpikowa” kryje się kilkadziesiąt różnych podtypów definiowanych na podstawie mutacji, które doprowadziły do rozwoju choroby. Żeby móc zastosować precyzyjne, personalizowane leczenie, ukierunkowane na określone cele molekularne, musimy bardzo dokładnie zdiagnozować chorobę. Nie wystarczy mikroskop, badanie histopatologiczne; konieczne są techniki molekularne, czyli dokładne przebadanie genomu komórek nowotworowych, żeby zobaczyć, gdzie nastąpił błąd, jaka to jest mutacja i jak odpowiednio dobrać leczenie indywidualnie dla każdego pacjenta. Diagnostyka  staje się coraz bardziej precyzyjna. Najbardziej zaawansowane metody diagnostyczne, takie jak sekwencjonowanie następnej generacji, są wykonywane w kilku laboratoriach w Polsce, jednak dostępność precyzyjnej diagnostyki staje się coraz większa.

Prof. dr hab. n. med. Sebastian Giebel

Przez długi czas członkowie Krajowej Rady Diagnostów Laboratoryjnych zabiegali o nowelizację dotychczasowej ustawy z dnia 27 lipca 2001 roku o diagnostyce laboratoryjnej, a ich starania w końcu przyniosły sukces. 10 grudnia 2022 roku weszła w życie ustawa z dnia 15 września 2022 roku o medycynie laboratoryjnej (Dz.U. z 2022 r. poz. 2280). Regulacje zapisane w dokumencie dotyczą m. in. zasad i warunków wykonywania zawodu diagnosty laboratoryjnego czy obowiązków i praw diagnosty laboratoryjnego.

Dlatego też w ten wyjątkowy dzień chcemy złożyć wszystkim Diagnostom Laboratoryjnym serdeczne życzenia, by niezłomnie i z wytrwałością każdego dnia dawali szansę na długie i szczęśliwe życie kolejnym pacjentom.