13 października - Światowy Dzień Zakrzepicy

Czym jest zakrzepica żylna?

Zakrzepica jest stanem, gdy krew w sposób niekontrolowany krzepnie w naczyniach żylnych/żyłach, na skutek czego powstają zakrzepy w miejscach, w których nie powinny się znajdować. Ze względu na fakt, iż mogą one zakłócać normalny przepływ krwi, a co za tym idzie, prowadzić do zmniejszonej perfuzji tkanek i narządów, oraz z uwagi na możliwe powikłania - w tym zatorowość płucną - zakrzepica może zagrażać życiu.

Przyczyny zakrzepicy

Wśród licznych przyczyn zakrzepicy, takich jak niedobór ruchu, obciążenia genetyczne, palenie papierosów czy otyłość, znajdują się także zaburzenia krzepnięcia krwi, które mogą znacząco zwiększać ryzyko choroby zakrzepowo-zatorowej.

W przypadku, gdy proces krzepnięcia krwi jest zakłócony lub nieprawidłowy, może to doprowadzić do nadmiernego tworzenia zakrzepów, co jest typowe dla zakrzepicy.

Istnieje kilka rodzajów zaburzeń krzepnięcia krwi, które mogą zwiększać ryzyko zakrzepicy:

• zespół nadkrzepliwości - stan, w którym organizm ma skłonność do tworzenia nadmiernych ilości czynników prozakrzepowych/biorących udział w krzepnięciu krwi,
• trombocytopatia - zaburzenie, które wpływa na funkcjonowanie płytek krwi, ważnych dla procesu krzepnięcia,
• wrodzone zaburzenia krzepnięcia,
• mutacje genetyczne.

Osoby z zaburzeniami krzepnięcia krwi, które zwiększają ryzyko zakrzepicy, często muszą przebywać pod stałą opieką hematologa. Leczenie i zarządzanie takimi zaburzeniami mogą obejmować stosowanie leków przeciwpłytkowych, leków przeciwkrzepliwych (antykoagulantów) oraz innych środków, które mają na celu utrzymanie równowagi krzepnięcia krwi.

Objawy zakrzepicy

Objawy zakrzepicy mogą różnić się w zależności od jej lokalizacji oraz stopnia zaawansowania. Zakrzepica może występować w żyłach głębokich lub w naczyniach płucnych (zatorowość płucna).

Do najczęstszych objawów należą:

W przypadku zakrzepicy żył głębokich:

• ból w okolicy, gdzie doszło do zakrzepicy,
• obrzęk kończyny,
• obszar dotknięty zakrzepicą może być cieplejszy niż reszta ciała i zaczerwieniony,
• trudności w poruszaniu dotkniętą kończyną, co może być spowodowane bólem i obrzękiem.

Przy zatorowości płucnej:

• napady duszności - nagłe i nasilające się w ciągu kilku minut lub godzin,
• ból w klatce piersiowej, który może być intensywny i przypominać ból sercowy oraz zaostrzać się podczas głębokiego oddechu lub kaszlu,
• kaszel z krwią lub krwioplucie,
• ogólne osłabienie, zawroty głowy, nudności lub wymioty,
• tachykardia.

Nie zawsze wszystkie te objawy wystąpią w przypadku zakrzepicy, a niektóre z nich mogą być mylone z innymi schorzeniami. Dlatego też, jeśli pojawia się podejrzenie zakrzepicy, warto skontaktować się z lekarzem - wczesne rozpoznanie i leczenie zakrzepicy są kluczowe, by zapobiec takim powikłaniom, jak zatorowość płucna lub uszkodzenie układu krwionośnego.

Jak można uniknąć zakrzepicy?

Profilaktyka zakrzepicy ma na celu zapobieganie powstawaniu skrzepów krwi w naczyniach krwionośnych. Wśród najskuteczniejszych środków profilaktycznych wymienić trzeba:

• regularną aktywność fizyczną, która poprawia krążenie krwi,
• dobre nawodnienie, które pomaga w zachowaniu odpowiedniej lepkości krwi i może zapobiegać jej nadmiernemu zagęszczeniu,
• unikanie długotrwałego leżenia, niewłaściwego siedzenia lub stania,
• leczenie farmakologiczne - profilaktyczne stosowanie leków przeciwpłytkowych lub antykoagulantów,
• monitorowanie poziomu czynników ryzyka i konsultacje z lekarzem w celu dostosowania odpowiedniej profilaktyki,
• leczenie chorób podstawowych, takich jak nadciśnienie tętnicze czy cukrzyca.

Światowy Dzień Zakrzepicy

13 października jest okazją do edukowania społeczeństwa na temat czynników ryzyka zakrzepicy oraz promowania zdrowego stylu życia i profilaktyki. Osoby, które są bardziej narażone na zakrzepicę - osoby starsze, osoby przebywające w szpitalu, kobiety w ciąży, osoby z chorobami serca czy osoby z obniżoną aktywnością fizyczną powinny być świadome zagrożenia, jakim jest zakrzepica i wiedzieć, jak można jej zapobiegać.